‘We hebben behoefte aan meer opleidingen, niet aan een verarmende arbeidsdeal’

‘Het activerende effect van een versterkte degressiviteit van de werkloosheidsuitkering is niet aangetoond, maar het zorgt wel zeker voor verarming. Voor werkzoekenden die in armoede leven komen verdere besparingen op de uitkering enkel neer op meer ellende.’ Dat zegt SP.A-politica Yasmine Kherbache.

De economische motor draait sinds enkele jaren weer volop in Europa, en toch slaagt België er maar niet in vooraan mee te draaien. Erger nog, volgens econoom Gert Peersman bengelt ons land, in economische groei helemaal achteraan de Europese ranking. Op twee landen na staan we zelfs laatste. Bovendien wordt onze economische groei onvoldoende omgezet in banen.

Dat valt moeilijk te rijmen met een realiteit waarin onze kmo’s en bedrijven hopeloos worden in hun stilaan eindeloze zoektocht naar geschikte arbeidskrachten. In een enquête van de hr-groep Manpower geeft meer dan een op de drie Belgische werkgevers aan dat ze hun vacatures niet ingevuld krijgen, het hoogste cijfer sinds 2011. Hoewel er zowel een aanbod aan jobs als een groot aantal werkzoekenden is, raken die twee – op papier logisch verenigbaar – niet gematcht.

Het moet zijn dat er iets misloopt, iets flink misloopt. Van beleidsmakers die van ‘jobs, jobs, jobs’ hun mantra hebben gemaakt, zou je denken dat ze een weldoordacht plan op poten zetten om die mismatch op te lossen. De regering vond er niets beter op dan nog maar eens de oorzaak van het probleem eenzijdig bij de werkzoekende te leggen door zijn of haar uitkering na zes maanden sneller te doen dalen. Nochtans werd in de vorige legislatuur de zogenaamde degressiviteit van de uitkering al versterkt (in combinatie met extra steunmaatregelen voor opleiding, stages en lastenverlaging).

Het effect daarvan bleef uit. De Centrale Raad voor het Bedrijfsleven heeft ook onderzocht of de versterkte degressiviteit werkt en stelt: “We kunnen ons afvragen in hoeverre werklozen nog bijkomend financieel moeten worden gestimuleerd, of zelfs meer algemeen of er vóór de hervorming niet al voldoende financiële prikkels waren om werklozen te stimuleren niet lang te wachten om werk te zoeken en te aanvaarden. (…) De keerzijde van de hervorming is de aantasting van het vermogen van werkloosheidsuitkeringen om de werkloze, én zijn gezin, tegen armoede te beschermen wanneer hij werkloos blijft.”

Kortom, het activerende effect van een versterkte degressiviteit van de werkloosheidsuitkering is niet aangetoond, maar het zorgt wel zeker voor verarming. Wetende dat de helft van de werkzoekenden in armoede leeft, komen verdere besparingen op de uitkering voor veel mensen enkel neer op nog meer ellende.

Het is bovendien onrechtvaardig om de schuld van een falend activeringsbeleid eenzijdig bij de werkzoekende te leggen. Zelfs al heb je keihard naar werk gezocht, boeten zal je. Het is het beproefde recept van een beleid dat elke maatschappelijke uitdaging beantwoordt met: beschuldig, bestraf en klaar.

De komende maanden zal zo kostbare tijd en energie gaan naar een maatregel die werkelijk niets zal veranderen aan de structurele problemen op onze arbeidsmarkt: het opleidings-tekort, de hoge loonkosten voor de aanwerving van langdurig werkzoekenden en de (leeftijds)discriminatie op de arbeidsmarkt. Op die gebieden nam ook de Vlaamse minister van Werk Philippe Muyters (N-VA) de foute maatregelen: er werd geknipt in opleidingen, de aanwerving van langdurig werkzoekenden voor werkgevers werd fors duurder gemaakt door de schrapping van langdurig werkzoekenden als specifieke doelgroep. Bovendien weigerde men discriminatie effectief aan te pakken.

Voor werkzoekenden én werkgevers in dit land is het dringend tijd dat onze ministers van Werk eindelijk zelf aan de slag gaan. In plaats van eenzijdige strafmaatregelen vermomd als een arbeidsdeal, hebben werkzoekenden en werkgevers behoefte aan versterkende maatregelen gegoten in een ambitieuze opleidingsdeal. Met een verdubbeling in het aanbod aan opleidingen en de sluitende garantie dat elke werkzoekende een gepaste opleiding krijgt én volgt, om knelpuntberoepen in te vullen en als voorbereiding van de digitalisering van de arbeidsmarkt.

Er is dus behoefte aan investeringen in opleidingen, in plaats van besparingen. Het recht op opleiding moet ook effectief worden hardgemaakt. Een werkzoekende is te veel afhankelijk van onduidelijke criteria en de willekeur van de VDAB-consulent. Er is ook behoefte aan gerichte lastenverlagingen voor werkgevers – om de jobkansen van zij die het moeilijk hebben op de arbeidsmarkt te vergroten – en aan praktijktesten – om discriminatie op de arbeidsmarkt écht aan te pakken.

Voor wie het traject dat de VDAB heeft uitgestippeld perfect volgt, moet er ten slotte een garantie op werk zijn. Wie keihard naar werk zoekt, maar telkens wordt afgewezen, verdient geen sanctie, maar extra ondersteuning.