Andy Langenkamp

‘Voor Trump doen concepten van vriend en vijand er niet toe en is destabilisering een bewuste keuze’

Andy Langenkamp Senior politiek analist bij ECR Research

‘Amerika moet oppassen voor zelfoverschatting. De kans bestaat dat de huidige maatregelen zich ontpoppen als snel groter wordende sneeuwbal’, schrijft Andy Langenkamp.

Donald Trump blijft de wereld verder op zijn kop zetten: van G7-debacle naar historische Koreaanse handenschudderij, naar een bot slot op de migratiedeur, naar een handelsoorlog. Is de wereldeconomie hiertegen bestand?

Politici hebben afgelopen jaren veel gedaan om economieën van nieuwe lak te voorzien en centrale banken hebben massa’s geld bijgedrukt. Die lak was soms van behoorlijke kwaliteit en het monetaire vangnet stond stevig gespannen, maar de genomen maatregelen lijken onvoldoende voor structureel hogere groei. De laklaag begint barstjes te vertonen. Centrale bankiers laten het vangnet vieren en maken aanstalten om het op te ruimen.

Voor Trump doen concepten van vriend en vijand er niet toe en is destabilisering een bewuste keuze.

In dit klimaat kan een handelsoorlog een definitieve omslag in het marktsentiment teweegbrengen. Trumps zwalkende handelsbeleid is gestoeld op het onderliggende idee dat Amerika nog altijd zo machtig en groot is, dat anderen uiteindelijk het hoofd buigen. Met o.a. staal- en aluminiumtarieven en andere heffingen jaagt Trump iedereen tegen zich in het harnas. Een hoge functionaris in het Witte Huis vatte de Trump Doctrine als volgt samen: “We’re America, Bitch.”

De legendarische politicoloog Kenneth Waltz zei ooit: “The vice to which great powers easily succumb in a multipolar world is inattention; in a bipolar world, overreaction; in a unipolar world, overextension.” Trump is speelbal van alle drie de impulsen, maar handelt vooral alsof Amerika nog in een unipolaire wereld leeft waarin het zijn wil kan opleggen aan anderen. Daarbij doen concepten van vriend en vijand niet ter zake en is permanente destabilisering een bewuste keuze.

De landen die geraakt worden door de Amerikaanse tarieven leggen zich hier niet als makke lammetjes bij neer. Ook binnen Trumps eigen partij neemt de weerstand langzaam toe.

Niettegenstaande deze protestgeluiden, kunnen handelsspanningen snel oplopen, want deze week kondigde het Witte Huis een tweede tariefsaldo aan tegen China aan. Beijing heeft al laten weten dat het met gelijke munt terugbetaalt.

Dichterbij Witte Huis lijken alle kansen verkeken om nog dit jaar een nieuwe NAFTA-deal te beklinken tussen de Canada, Mexico en de VS.

Trump kan de spanningen met buurlanden en Europa verder aanwakkeren met zijn dreiging om ook auto’s als zaak van nationale veiligheid te betitelen en via deze weg tarieven in te voeren/verhogen op auto-importen.

Hellend vlak

Vooralsnog valt de financiële schade van de handelsruzies mee. Als het bij het huidige geduw en getrek over en weer blijft, zal de wereldeconomie geen grote directe schade ondervinden (al worden specifieke landen en sectoren wel degelijk hard geraakt).

Het gevaar blijft dat van het hellend vlak: nu Trump geproefd heeft van het protectionistische drankje, wil hij wellicht meer. Zijn Republikeinse achterban steunt hem nog altijd vrijwel unaniem (87% approval rating). Economen in ivoren torens, zakenlieden in wolkenkrabbers en progressieven op NBC en CNN mogen moord en brand schreeuwen, vooralsnog is menig man op straat nog goed te porren voor een portie Trump.

De financiële markten zijn nog niet in paniek, maar het verzieken van het internationale klimaat en het aantasten van de trans-Atlantische relatie is op den duur wel degelijk negatief voor Amerika.

Nu al drijft Trump (leden van) de EU richting China en Rusland. Amerika moet oppassen voor zelfoverschatting. Trumps politiek kan makkelijk diepere wonden achterlaten dan wat krassen op autoproducent die een boterham minder moet eten. Bovendien bestaat de kans dat de huidige maatregelen zich ontpoppen als snel groter wordende sneeuwbal. Deze zal dan waarschijnlijk Duitsland en China het meest raken als grootste exporteurs ter wereld, als landen met de grootste handelsoverschotten en als staten die al expliciet op de korrel zijn genomen door Trump. Overigens, van de kleinere EU-landen, hebben België en Nederland de grootste exposure, volgens de denktank Bruegel.

Een zuurder handelsklimaat is onderdeel van een verslechterend algemeen internationaal klimaat van onder druk staande democratieën, succesvolle populisten die staten en groepen binnen de samenleving tegen elkaar opzetten en onhoudbaar economisch beleid. Dit werd nochtans verbloemd met zeer ruim monetair beleid, en veel economieën die harder groeien en groeiden dan hun potentiele groei.

Maar centrale banken zoeken langzaamaan de rem en groei maakt pas op de plaats. Dan zullen tekortkomingen van het internationale systeem en spanningen in afzonderlijke landen sneller gevolgen hebben voor de financiële markten en reële economie.

Europa baart daarbij extra zorgen, gezien de plannen van de nieuwe populistische Italiaanse regering, de almaar oplopende wrevel tussen westelijke en oostelijke EU-leden en recente, tegenvallende economische data.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content